Meer zelfliefde, minder doelen: leefstijlcoaching als fundament voor duurzame gezondheid (opiniestuk)

Leefstijlcoaching is populairder dan ooit. Niet zonder reden: het aantal mensen met leefstijlgerelateerde ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en depressie stijgt al jaren. Volgens de Gezondheidsenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 2022) heeft 50% van de Nederlandse volwassenen overgewicht — 36% matig en 14% ernstig. Vooral in de leeftijdsgroep van 55 tot 65 jaar loopt dit op tot maar liefst 60%. Tegelijkertijd neemt het aantal burn-outklachten onder jongvolwassenen sterk toe. Uit onderzoek van TNO (2023) blijkt dat één op de vier werknemers tussen de 18 en 34 jaar burn-outklachten ervaart. Vooral jonge vrouwen zijn kwetsbaar: in 2022 had 29% van hen burn-outklachten, een forse stijging ten opzichte van eerdere jaren.

De urgentie om gezonder te leven is dus groter dan ooit, en leefstijlcoaching speelt hierin een belangrijke rol. Maar ondanks de groei van het vakgebied klinkt er nog te weinig kritisch geluid over hoe we leefstijlcoaching inzetten. In de praktijk ligt de nadruk vaak op doelen stellen, gedragsverandering en het behalen van meetbare resultaten. Natuurlijk zijn doelen belangrijk, maar wie zichzelf niet de moeite waard vindt, zal uiteindelijk nooit duurzaam goed voor zichzelf zorgen. Leefstijlcoaching moet niet gaan over doelen stellen, resultaten behalen of succes vieren. Het moet gaan over het vergroten van zelfliefde als fundament voor blijvende gezondheid. Onderzoek toont namelijk aan dat zelfcompassie een belangrijke voorspeller is van duurzaam gezonde gedragingen en psychologisch welzijn (Neff & Germer, 2017).

In een maatschappij waarin presteren, controle en ratio centraal staan, raken veel mensen de verbinding met hun lichaam en gevoel kwijt. We leren denken, analyseren en optimaliseren — maar niet om te voelen, te accepteren en onszelf ruimte te geven. Juist dit gebrek aan zelfcompassie is volgens mij één van de grootste onderliggende oorzaken van ongezond gedrag. Wie zichzelf niet waardevol genoeg acht, zal ondanks talloze adviezen en interventies moeite blijven houden met duurzame leefstijlkeuzes. Zonder zelfliefde blijft zelfs de beste leefstijlstrategie oppervlakkig en kwetsbaar voor terugval.

Daarom pleit ik ervoor dat leefstijlcoaching zich niet alleen richt op adviezen, plannen en gedragsverandering, maar ook begint bij het versterken van zelfliefde en zelfcompassie. Door mensen te begeleiden in het maken van gezonde keuzes vanuit respect en mildheid voor zichzelf, creëren we pas echt duurzame verandering. Dit vraagt van leefstijlcoaches om aandacht te hebben voor de onderliggende psychologische processen — binnen de kaders van hun vakgebied, en altijd met respect voor de grenzen van wat coaching kan bieden. Zeker nu mentale gezondheidsproblemen blijven stijgen en de wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg blijven oplopen — met in 2024 meer dan 60.000 mensen die langer wachten dan de maximale norm van 14 weken (Nederlandse Zorgautoriteit, 2024) — kunnen leefstijlcoaches een belangrijke preventieve rol vervullen.

Tegelijkertijd begint echte preventie niet bij volwassenen, maar bij kinderen. De fundamenten van gezondheid en veerkracht worden al in de vroege kindertijd gelegd (Center on the Developing Child, 2010). In een maatschappij die draait om presteren en ratio, leren we kinderen allesbehalve voelen, zelfzorg en zelfliefde. We trainen hun hoofd, maar vergeten hun hart. Als we toekomstige gezondheidsproblemen echt willen voorkomen, moeten we op jonge leeftijd investeren in emotionele veerkracht en zelfcompassie. Dat lost het probleem van vandaag niet op, maar het is wel de sleutel voor de toekomst. Zonder deze verandering blijven we anders dweilen met de kraan open.

Juist in deze prestatiegerichte wereld is de leefstijlcoach onmiskenbaar onmisbaar. Niet als iemand die nóg meer doelen stelt, maar als een gids die mensen helpt te vertragen, te voelen en bewuste keuzes te maken. Geen extra ballast van moeten, maar een wegwijzer naar zelfzorg en zelfliefde. En pas dan wordt de inzet van een leefstijlcoach écht krachtig: niet door te sturen op discipline en prestatie, maar door duurzame, liefdevolle gezondheid te begeleiden.

Bronnen

• CBS (2022). Gezondheidsenquête 2022.

• TNO (2023). Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden.

• Neff, K. D., & Germer, C. K. (2017). The Mindful Self-Compassion Workbook.

• Center on the Developing Child (2010). The Foundations of Lifelong Health Are Built in Early Childhood.

• Nederlandse Zorgautoriteit (2024). Wachttijden ggz blijven hoog: in bijna alle regio’s en voor alle diagnoses te lang.